Long nhãn không chỉ là một món ăn ngon miệng được nhiều người biết đến mà nó còn có công dụng tuyệt vời trong điều trị các căn bệnh như mất ngủ, thiếu máu,tăng cường hệ miễn dịch. Vậy để biết chi tiết hơn về tác dụng, thành phần cũng như cách sử dụng của chúng hãy cùng Phòng Khám Chân Nguyên tìm hiểu qua bài viết sau:
Thông tin chung về long nhãn
Long nhãn là chế phẩm từ phần thịt của quả nhãn. Trong khi đó, nhãn lại là một loại quá vô cùng quen thuộc đối với mọi người dân Việt Nam. Cùng tìm hiểu thêm về những đặc điểm của loại quả này và quy trình làm ra nó qua phần sau đây.
Đặc điểm của long nhãn
Long nhãn được làm từ phần cùi của quả cây nhãn, nó còn có tên gọi khác như long mục hay á lệ chi. Thông thường nó có màu nâu đậm hoặc màu cánh gián. Do được chế biến thành dạng khô, nên nó có bề ngoài khá nhăn nheo nhưng thịt bên trong thì sáng bóng. Long nhãn có kích thước độ dày ra sao đều tùy thuộc vào phần thịt quả nhãn và loại nhãn. Loại thực phẩm này có vị ngọt thanh, chất mềm và dẻo, có mùi thơm đặc trưng của nhãn.
Thông tin cơ bản về cây nhãn
Cây nhãn là một loại cây ăn trái, thân gỗ, có tuổi thọ cao, thường được trồng lâu năm và chỉ phân bố ở vùng có khí hậu nhiệt đới. Thân cây nhãn mọc thẳng đứng, có thể cao đến 8 – 10m, phân nhiều nhánh. Hoa nhãn có màu vàng nhạt, mục thành từng chùm ở các kẽ lá và đầu cành. Quả có hình tròn, vỏ ngoài cứng màu nâu nâu hoặc vàng nâu, bên trong có có lớp thịt cùi trắng trong, căng mọng nhiều nước.
Cây nhãn được phân bố rộng rãi ở nhiều nước có khí hậu nhiệt đới như: Thái Lan, Ấn Độ, Trung Quốc, Việt Nam,… Ở nước ta, một số tỉnh thành như Hưng Yên, Vĩnh Phúc, Hải Phòng,… nổi tiếng là vùng trồng nhãn lớn.
Cách thu hái và chế biến long nhãn
Quả nhãn được thu hoạch vào khoảng tháng 7 – 8 hàng năm khi đã chín mọng. Sau khi được hái về, quả cần trải qua vài công đoạn chế biến để trở thành long nhãn. Trước tiên, quả nhãn còn nguyên vỏ sẽ được trần sơ với nước sôi để loại bỏ sâu bọ, bụi bẩn và vi khuẩn. Sau đó, cần vớt lên để ráo nước và phơi khô. Tiếp theo cần sấy khô quả ở nhiệt độ 40 độ C trong 30 tiếng đồng hồ. Khi quả nhãn đã khô và săn lại hoàn toàn, thực hiện tách bỏ vỏ và hạt và tiếp tục sấy khô cùi nhãn đến khi không còn dính nữa thì hoàn thành.
Cách bảo quản long nhãn
Long nhãn là một loại dược liệu dạng khô nên khá dễ bị mốc, ẩm và lên men. Vì vậy, để bảo quản nó, cần đựng trong túi hoặc hộp có khả năng đóng kín, tránh tiếp xúc với không khí. Ngoài ra, cũng cần để nó ở những nơi thoáng mát, tránh tiếp xúc với ánh nắng mặt trời.
Những tác dụng tuyệt vời từ long nhãn
Long nhãn có vị ngọt, tính bình nên có thể ăn trực tiếp như một món ăn vặt hay là nguyên liệu nấu ăn. Các nhà khoa học cũng đã chứng minh được rằng trong loại quả này có chứa nhiều dưỡng chất như glucose, tanin, saponin, chất béo,… Điều này cho thấy long nhãn rất có lợi cho sức khỏe con người và có công hiệu trong điều trị một số chứng bệnh. Sau đây là những công dụng tuyệt vời của nó cả theo y học cổ truyền và y học hiện đại.
Theo y học cổ truyền
Theo Đông y, loại dược liệu này tác dụng an thần hiệu quả và bổ sung khí huyết. Người xưa vẫn dùng nó trong các món ăn bổ dưỡng hay ăn trực tiếp. Loại quả này cũng có thể trị các chứng lo âu, suy nghĩ nhiều.
Ngoài ra, dùng long nhãn thường xuyên cũng rất có lợi cho phế quản. Nó có thể làm giảm chứng ho khan, ho gió, ho có đờm. Trong trường hợp chán ăn, ăn uống không ngon miệng, có thể dùng loại quả này để kích thích vị giác. Đồng thời, nó cũng có thể trị chứng khó tiêu.
Theo y học hiện đại
Theo một số nghiên cứu, trong long nhãn có chứa nhiều loại vitamin, đặc biệt là vitamin A, C. Chúng có khả năng cải thiện hệ miễn dịch, tăng cường sức đề kháng, giúp cơ thể tránh khỏi các căn bệnh cảm cúm, ốm sốt. Không chỉ vậy, lượng vitamin dồi dào cùng các khoáng chất có trong loại dược liệu này giúp làn da khỏe đẹp hơn, giảm các dấu hiệu lão hóa. Các căn bệnh về huyết áp, tim mạch cũng được ngăn ngừa hiệu quả.
Đối với phụ nữ vào thời kỳ mãn kinh, thành phần chất đồng được tìm thấy trong loại quả này có thể giúp ngăn ngừa loãng xương và các bệnh về xương khớp. Đồng thời, nó có khả năng hỗ trợ cải thiện làn da, giúp trẻ hóa và xóa mờ vết nám, vết chân chim.
Các dưỡng chất khác có trong long nhãn cũng giúp tăng cường độ đàn hồi của thành mạch máu, khiến máu lưu thông dễ dàng hơn. Các nghiên cứu còn tìm thấy hoạt chất Riboflavin trong loại quả này. Hoạt chất này giúp giảm nguy cơ mắc các vấn đề về mắt, hỗ trợ điều trị đục thủy tinh thể.
Các món ăn, bài thuốc sử dụng long nhãn
An thần, bổ tỳ vị
- Thành phần: Long nhãn, rượu trắng ngon
- Cách sử dụng: Cho long nhãn vào bình thủy tinh và đổ ngập rượu vào ngâm. Rượu long nhãn ngâm trong 3 tháng 10 ngày là dùng được. Mỗi lần uống 20ml x 2-3 lần/ngày.
Chữa chán ăn, mệt mỏi, rối loạn giấc ngủ
- Thành phần: Long nhãn (50g), cao ban long (40g)
- Cách sử dụng: Trước tiên, dùng long nhãn sắc lấy nước đặc, vớt bỏ xác. Tiếp tục thái nhỏ cao ban long cho vào nấu chung với nước sắc long nhãn được một loại cao. Để cho cao nguội và đặc lại rồi thái nhỏ thành những miếng mỏng. Ngày dùng 2 lần, mỗi lần 10g vào buổi sáng và tối trước khi đi ngủ.
Khắc phục chứng thiếu máu, chày máu dưới da
- Nguyên liệu: Long nhãn (10g), lạc (15g)
- Cách sử dụng: Lạc để nguyên vỏ, đập dập và nấu chung với long nhãn. Nêm thêm ít muối ăn mỗi ngày 1 lần.
Trị tâm phế âm hư
- Nguyên liệu: Long nhãn và kỷ tử ( mỗi vị 20g); Yến sào (30g), đường phèn
- Cách sử dụng: Cho yến sào, kỷ tử và long nhãn vào nồi, đổ nước cho ngập mặt rồi hầm nhừ. Cuối cùng bỏ thêm đường phèn vào sao cho vừa đủ ngọt và dọn ra ăn. Món ăn bài thuốc này có tác dụng trị tâm phế âm hư với các biểu hiện như mất ngủ, rối loạn nhịp tim, tăng thân nhiệt về chiều, đổ mồ hôi trộm vào ban đêm, ho khan hoặc ho ít đờm.
Chống suy nhược cơ thể
- Nguyên liệu: Long nhãn và sơn dược ( mỗi vị 20g ), ba ba (một con cỡ 300 – 400g )
- Cách sử dụng: Sơ chế ba ba sạch sẽ, cho vào tô ướp gia vị, thêm long nhãn, sơn dược vào hấp cách thủy ăn
Bổ thận âm, lợi khí huyết
- Nguyên liệu: Long nhãn và hoài sơn ( mỗi vị 16g ); Giáp ngư ( 500g ).
- Cách thực hiện: Mổ bỏ ruột giáp ngư, cắt miếng vừa ăn rồi đem hầm với các vị thuốc còn lại. Khi các nguyên liệu chín nhừ, nếm nếm gia vị cho vừa miệng, ăn thịt giáp ngư và uống nước.
Chữa ăn uống lâu tiêu, da dẻ xanh xao
- Nguyên liệu: Long nhãn, đại táo và mật ong ( mỗi loại 250g), một ít nước cốt gừng.
- Cách sử dụng: Nấu long nhãn cùng với đại táo cho đến khi 2 nguyên liệu này chín nhừ. Tiếp tục cho mật ong và nước cốt gừng vào nấu cho sôi đều trở lại thì tắt bếp. Ăn cái và uống cả nước.
Bổ can thận, lợi huyết
- Nguyên liệu: Long nhãn, câu kỷ tử và hoàng tinh ( mỗi vị 12g); Trứng chim bồ câu ( 4 quả ); Đường trắng ( 50g )
- Cách sử dụng: Rửa sạch và thái nhỏ các vị thuốc gồm câu kỷ tử, long nhãn, hoàng tinh rồi đem nấu với 3 bát nước. Đun sôi kỹ sau 30 phút thì đập trứng và cho đường vào. Gạn lấy nước chia đều làm hai phần uống trong 2 ngày. Kiên trì sử dụng vài tuần liên tiếp để thấy được kết quả.
Chữa suy giảm trí nhớ, lo âu, bồi bổ trí não
- Nguyên liệu: Long nhãn và thục địa ( mỗi vị 16g ); Toan táo nhân ( 10g ); Câu đằng ( 12g )
- Cách sử dụng: Sắc uống mỗi ngày 1 thang
Những lưu ý khi sử dụng
Mặc dù long nhãn đem lại nhiều lợi ích cho sức khỏe nhưng nếu sử dụng không đúng có thể gây hệ quả xấu. Chỉ nên dùng 9 – 18g long nhãn một ngày phụ thuộc vào độ tuổi và thể trạng. Nên ăn dược liệu này sau bữa để đạt được công hiệu tốt nhất. Nếu sử dụng trong tình trạng bụng đói, có thể gây ra các triệu chứng đau, xót dạ dày. Một số trường hợp được khuyến cáo không nên sử dụng loại quả này, cụ thể:
- Người bị nóng trong, có các triệu chứng như táo bón, khó tiêu, mẩn ngứa, nổi mụn nhọt.
- Người bị đầy bụng hoặc đau dạ dày.
- Phụ nữ đang mang thai.
- Người mắc bệnh nổi mề đay, dị ứng.
- Người có triệu chứng cảm mạo, thượng hỏa.
Ngoài ra, do sản phẩm có hàm lượng đường cao nên những người đang bị thừa cân, béo phì, tiểu đường cần hạn chế sử dụng.
Trên đây là những thông tin chi tiết về long nhãn, một món ăn bổ dưỡng với nhiều công dụng chữa bệnh. Hy vọng bài viết hữu ích đối với bạn.
Bài viết tham khảo:
Hạt sen: Thành phần, công dụng và cách dùng
