Kim tiền thảo là một vị thuốc quý được bào chế thành nhiều bài thuốc trị các chứng bệnh về thận, gan, mật. Vậy loài cây này có đặc điểm gì, sử dụng như thế nào cho đúng… Hãy cùng Phòng Khám Đông Y Chân Nguyên tìm hiểu & khám phá 10 bài thuốc chữa bệnh từ cây kim tiền thảo ngay sau đây.
Thông tin chung về cây kim tiền thảo
Kim tiền thảo còn có tên gọi khác là cây vảy rồng, cây đồng tiền lông, cây mắt trâu,… Tên khoa học của nó là Desmodium styracifolium. Cây thuộc họ đậu hay còn gọi là họ cánh bướm.
Đặc điểm thực vật của cây
Kim tiền thảo thuộc giống thân thảo, thân cây bò sát mặt đất, chiều dài khoảng 1 mét, rễ mọc đứng. Cành cây có lông màu nhung, hình trụ, có khía vằn.
Lá cây hình tròn hoặc thuôn, có chiều dài 2,5 – 4,5cm, chiều rộng 2 – 4cm. Lá mọc so le. Lá có màu xanh lục, mặt dưới có phủ lớp lông màu trắng bạc sờ vào mềm mại. Lá có đường gân.
Hoa mọc thành từng chùm ở nách lá, mỗi chùm khoảng 2 – 3 hoa. Hoa có màu hồng hình cánh bướm, tràng hoa màu tím. Hoa kim tiền thảo thường mọc trong khoảng tháng 6 – 9, sau đó kết thành quả vào tháng 10. Quả có hình cung hơi cong, dài khoảng 14 – 16mm. Bên trong quả có 4 -5 hạt nhỏ.
Đặc điểm phân bố
Cây kim tiền thảo được phát hiện nhiều ở vùng Hoa Nam – Trung Quốc và các nước vùng Đông Nam Á như Việt Nam, Lào, Thái Lan, Malaysia, Indonesia,… Cây thường mọc ở vùng trung du hoặc vùng núi có độ cao dưới 1000m. Cây mọc thành từng chùm, chủ yếu ở mọc hoang dại và sinh sống trong tự nhiên, không có sự chăm sóc đặc biệt của con người.
Tại Việt Nam, cây được tìm thấy ở các tỉnh miền núi như Yên Bái, Lạng Sơn, Hà Giang, Hòa Bình, Quảng Ninh, Bắc Giang,… Cây thích hợp với khí hậu nhiệt đới ẩm gió mùa. Hiện nay, loại cây này được trồng thành các vùng dược liệu để làm thuốc.
Bộ phận dùng thuốc, thu hái, sơ chế
Kim tiền thảo là một loại dược liệu quý dùng để chữa bệnh, nhất là các bệnh liên quan đến gan, mật, sỏi thận,… Các bộ phận của cây như thân, lá, cành đều có tác dụng và tận dụng hết để làm thuốc.
Cây thường được thu hái vào mùa hè. Đây là thời điểm cây có nhiều lá, hoa và không bị ngấm nước nên đảm bảo dược tính cao nhất.
Việc sơ chế dược liệu khá đơn giản. Sau khi thu hái về, cần cắt đoạn rồi rửa sạch, để ráo nước, phơi khô và dùng dần. Bảo quản dược liệu này bằng cách bỏ trong túi hút chân không để tránh ẩm mốc.
Tác dụng của kim tiền thảo
Từ lâu, đây là loại cây dược liệu quý được nghiên cứu và bào chế thành các bài thuốc trị các chứng bệnh liên quan đến thận, gan, mật. Cả đông y và tây y đã chứng minh những tác dụng to lớn của loại cây này như sau:
Tác dụng trong đông y
Kim tiền thảo có tính hơi hàn, vị ngọt mặn. Có công dụng trị ho, long đờm, lợi tiểu, thanh nhiệt, giải độc. Ngoài ra, dược liệu này còn có tác dụng tiêu sỏi, đẩy sỏi thận, sỏi mật ra ngoài cơ thể.Cây vảy rồng còn trị đau răng, ghẻ lở, ung nhọt do nhiệt, trị rắn cắn,…
Tác dụng trong tây y
Nhiều nghiên cứu khoa học về dược liệu này đã được tiến hành. Theo đó, trong thành phần của loại cây này có rất nhiều hoạt chất có lợi cho sức khỏe. Cụ thể:
- Coumarin: Đây là hợp chất Este nội, có tác dụng tạo ra axit Coumaric giúp phá vỡ sự liên kết của các mô mỡ và các loại axit như axit oxalate, muối canxi và đẩy chúng ra khỏi cơ thể dễ dàng hơn.
- Trong kim tiền thảo chứa nhiều hoạt chất như Herba Glechoma Longituba, Lysimachia, flavonoid như isovitexin, vicenin glycoside… tannin, menthol, palmitic. Và các chất khác như lupenone, lupcol, desmodimin, acid stearic, …Có tác dụng trong điều trị các bệnh liên quan hệ tim mạch, hệ bài tiết, tuyến mật, tuyến gan,…
Công dụng của kim tiền thảo
Với những thành phần quan trọng như trên, cây vảy rồng được chứng minh có tác dụng như sau:
Tác dụng với mật
Các hoạt chất có trong cây sẽ giúp dịch mật được bài tiết nhiều hơn, nồng độ lecithin, cholesterol, axit mất được điều tiết tốt hơn, nhờ vậy mà hạn chế quá trình hình thành sỏi mật. Không những thế, dược liệu này còn có tác dụng tăng vận động đường mật, làm cho sỏi bị bào mòn và dễ bị tống ra khỏi cơ thể.
Tác dụng lên hệ tim mạch
Các hoạt chất có trong dược liệu giúp điều trị hiện tượng nhịp tim đập nhanh. Hạ áp lực ở động mạch, tăng tuần hoàn não, hệ mạch vành và thận, giảm lượng oxy ở tim.
Tác dụng lên hệ bài tiết
Các hoạt chất trong dược liệu có tính chống oxy hóa, kháng viêm, giảm các triệu chứng tiểu buốt, tiểu rắt, tiểu ra máu, giảm phù nề niệu quản. Ngoài ra, còn tạo điều kiện thải sỏi ra ngoài cơ thể nhanh hơn.
Tác dụng chữa sỏi thận
Đây là một trong những công dụng tuyệt vời của kim tiền thảo. Chất flavonoid giúp ức chế quá trình hình thành sỏi bằng cách giảm nồng độ các thành phần hình thành hỏi và kiềm hóa nước tiểu. Nhờ vậy sẽ hỗ trợ ngăn chặn sự tăng kích thước sỏi.
Tác dụng điều trị các bệnh nhiễm khuẩn
Nghiên cứu khoa học đã chứng minh dược liệu này có tác dụng ức chế sự phát triển của một số loại vi khuẩn gây bệnh như vi khuẩn lỵ, trực khuẩn thương hàn, trực khuẩn mủ xanh, tụ cầu vàng.
Tác dụng điều trị tăng huyết áp
Dịch chiết từ cây vảy rồng có tác dụng kích thích thụ thể cholinergic, ức chế hạch thần kinh tự chủ, tờ đó gây hạ huyết áp, giãn mạch, lợi tiểu.
Ngoài những tác dụng trên, cây vảy rồng còn có tác dụng hỗ trợ điều trị suy giảm chức năng gan, viêm gan, viêm thận, ung nhọt, cải thiện viêm tuyến vú,…
Một số bài thuốc từ kim tiền thảo
Từ xưa, dược liệu này đã được sử dụng trong nhiều bài thuốc trị bệnh. Sau đây là một số bài thuốc phổ biến.
Bài thuốc chữa sỏi mật, sỏi bàng quang
Nguyên liệu gồm: kim tiền thảo 16g, rễ cỏ xước 16g, cây cối xay 16g, ké đầu ngựa 16g, cỏ tranh 16g, rễ đinh lăng 16g, mộc thông 16g, thổ phục linh 16g. Tất cả đem rửa sạch, sắc cùng với nước và đun sôi. Mỗi thang thuốc chỉ nên sử dụng trong một ngày, không được để qua ngày hôm sau.
Ngoài bài thuốc trên, người bị bệnh sỏi mật, sỏi bàng quang có thể dùng kim tiền thảo (40g) kết hợp với ngải cứu (16g), kê nội kim(8g) để sắc nước uống. Hoặc có thể dùng kim tiền thảo (20) với hạt mã đề (20g), ý dĩ (12g), bạch mao căn (20) để tạo thành một thang thuốc và sắc uống.
Bài thuốc trị sỏi đường mật
Đây là căn bệnh khá phổ biến. Có thể dùng dược liệu này theo các bài thuốc sau để điều trị:
- Bài thuốc 1: kim tiền thảo 20g, rau má tươi 20g, cỏ xước 20g, củ nghệ vàng 20g, củ gấu 12g, hoạt thạch 12g, hải tảo 8g, kê nội kim 8g. Tất cả rửa sạch rồi sắc nước uống trong ngày.
- Bài thuốc 2 Kim tiền thảo 30g, thục địa 10g, xuyên luyện tử 10g, hoàng tinh 10g, chỉ xác sao vàng 10g. Rửa sạch, sắc nước uống. Mỗi ngày dùng một thang, không được dùng nước để qua đêm.
- Bài thuốc 3: Kim tiền thảo 30g, trần bì 30g, uất kim 15g, xuyên phá thạch 15g, xuyên quân 10g. Sắc nước, để nguội dùng mỗi ngày một thang.
Bài thuốc trị sỏi đường tiểu
Trong Đông y vẫn thường sử dụng 2 bài thuốc sau để trị bệnh sỏi đường tiểu:
- Bài thuốc 1: Kim tiền thảo 30g, hoạt thạch 15g, xuyên phá thạch 15g, đông quỳ tử 15g, hải kim sa 15g, hoài ngưu tất 12g, đông quỳ tử 15g. Rửa sạch các nguyên liệu trên rồi sắc nước uống mỗi ngày một thang.
- Bài thuốc 2: Kim tiền thảo 30g, xuyên ngưu tất 12g, thanh bì 10g, đào nhân 10g, xa tiền tử 15g, chích sơn giáp 10g, ô dược 10g. Sắc với nước, đun sôi trong vòng 30 phút và dùng mỗi ngày một thang.
Bài thuốc trị ghẻ lở, mụn nhọt
Nguyên liệu của bài thuốc gồm: Kim tiền thảo, và tiền thảo tươi . Rửa sạch 2 nguyên liệu trên, thêm một ít rượu cốt rồi giã, lấy phần nước. Vệ sinh phần bị mụn nhọt, ghẻ lở rồi lấy thuốc bôi lên da. Sau vài lần sẽ thấy da bắt đầu lành lại, vết lở khô ráo.
Bài thuốc trị bệnh trĩ
Nguyên liệu gồm: Kim tiền thảo 50g dạng khô hoặc 100g dạng tươi. Rửa sạch rồi sắc cùng 1,5 lít nước. Đun sôi với lửa nhỏ đến khi còn ⅓ thì tắt bếp. Chia phần còn lại thành 3 lần uống trong ngày. Sau 1 – 3 tháng sẽ có kết quả.
Bài thuốc chữa bỏng
Khi bị bỏng, bạn có thể dùng dược liệu này để chữa trị. Cách thực hiện như sau: Lấy khoảng 50g kim tiền thảo tươi, giã nát và đắp trực tiếp vào vết bỏng, sau đó băng lại khoảng 20 – 30 phút.
Bài thuốc chữa bệnh quai bị
Từ lâu, trong dân gian, bệnh quai bị đã được chữa bằng bài thuốc sau: Dùng 50g kim tiền thảo tươi, rửa sạch và đắp lên vùng tuyến mang tai bị viêm. Sau 12h, bệnh sẽ đỡ đau.
Bài thuốc trị phù thũng
Nguyên liệu gồm: Kim tiền thảo 20g, râu bắp 20g, mã đề 20g, cối xay 10g, hạt ý dĩ 10g, hoàng kỳ 10g. Rửa sạch rồi đun với nước. có thể uống 2 lần mỗi ngày và uống trong thời gian dài để đạt hiệu quả tốt nhất.
Bài thuốc chữa tiểu buốt kèm táo bón
Nguyên liệu gồm: Kim tiền thảo 30g, xa tiền tử 15g, ngưu tất 12g, thanh bì 10g, ô dược 10g, đào nhân 10g. Tất cả rửa sạch, đun nước và uống trong ngày.
Bài thuốc chữa trị viêm túi mật, viêm thận
Bài thuốc gồm: Kim tiền thảo 40g, ngưu tất 20g, mộc thông 20g, chút chít 10g. Mỗi thang dùng trong một ngày.
Một số lưu ý khi dùng kim tiền thảo
Kim tiền thảo là một thảo dược quý. Tuy nhiên, việc sử dụng dược liệu này cũng cần lưu ý một số vấn đề sau:
- Những người có tiền sử dị ứng với thuốc, tiêu chảy, tỳ hư thì không nên sử dụng.
- Không nên quá lạm dụng dược liệu này vì có thể gây suy giảm chức năng gan, thận. Mỗi ngày sử dụng không nên quá 40g.
- Không nên sử dụng các chất chứa vitamin C và chất có canxi cao khi sử dụng dược liệu này.
- Không dùng cho phụ nữ có thai và cho con bú.
- Những người mắc bệnh dạ dày nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng.
- Không nên uống nhiều nước dược liệu này vào buổi tối. Có thể dùng trước hay sau bữa ăn đều được.
Mua kim tiền thảo ở đâu, giá bao nhiêu
Bạn có thể tìm mua được cây kim tiền thảo ở các trung tâm đông y hay ở các quầy thuốc nam, nếu kĩ tính hơn thì bạn cũng có thể tự trồng loại cây này ở trong vườn để thu hoạch. Hiện nay trên thị trường có rất nhiều địa chỉ bán nhưng chủ yếu dưới dạng khô để pha trà với mức giá từ 200.000 – 300.000vnđ/kg
Trên đây là những chia sẻ về kim tiền thảo. Có thể thấy đây là loại cây có rất nhiều công dụng trong điều trị các bệnh đặc biệt là các bệnh liên quan đến sỏi thận.Hi vọng bạn sẽ có thêm nhiều thông tin và có bài thuốc phù hợp để điều trị bệnh.
Bài viết liên quan:
Công dụng của cây hoa sứ, hướng dẫn sử dụng đúng cách
