Nhắc đến một trong những dược liệu quý hiếm có công dụng tuyệt vời giúp mang lại sức khỏe cho con người không thể bỏ qua cái tên sâm đương quy. Đây là loại dược liệu được biết đến nhiều trong Đông y với công dụng bồi bổ sức khỏe, công dụng bổ huyết, điều trị xương khớp,… Tìm hiểu đặc điểm, công dụng và cách dùng sâm đương quy hiệu quả qua bài viết dưới đây.
Giới thiệu về cây đương quy
Từ xa xưa, sâm đương quy đã được xếp vào danh sách những loại thảo dược quý hiếm với nhiều công dụng tuyệt vời cho sức khỏe con người. Đặc điểm của loại cây này như thế nào và thành phần hóa học của cây bao gồm những gì?
Đặc điểm của đương quy
Cây đương quy còn có nhiều tên gọi khác như sâm đương quy, nhân sâm cho phụ nữ, xuyên quy, tần quy, vân quy,… Cây đương quy có tên khoa học là Angelica sinensis và thuộc họ nhà Apiaceae – họ Hoa tán.
Loại thảo dược này có thân thảo và là cây sống lâu năm với chiều cao trung bình từ khoảng 40 – 80cm, có những cây khi ra hoa cao tới hơn 1m. Thân đương quy có hình trụ và màu tím, có rãnh dọc.
Cây thảo dược này có lá mọc so le với nhau và xẻ thành 3 như lông chim, có hình ngọn mác dài, đầu nhọn. Mỗi lá có gốc rất phát triển với bẹ to, phiến lá có hình dạng răng cưa.
Hoa của cây thảo dược này có màu trắng nhạt, mọc ở ngọn và mọc thành từng chùm. Hoa đương quy thường xuất hiện vào khoảng tháng 7, tháng 8 trong năm. Quả có hình dáng dẹt và có màu tím, cây sâm đương quy có mùi hương thơm dễ chịu và vô cùng đặc biệt.
Đương quy có vị ngọt đắng, có mùi thơm đặc trưng, có chút hơi cay, tính ấm. Theo y học cổ truyền thì đây là cây thảo dược giúp bổ huyết, tuần hoàn não tốt, trị chứng đau bụng kinh, kinh nguyệt không đều, tắt kinh, chữa lành các vết loét,… Ngoài ra, cây dược liệu này còn giúp chữa cho những người bị hậu sản, táo bón, thường tê chân tay,…
Đối với y học hiện đại, cây đương quy cũng được ứng dụng nhiều trong các vị thuốc giúp bồi bổ sức khỏe, giúp thư giãn tử cung và chống co thắt. Đây được coi là nhân sâm cực kỳ hữu hiệu dành cho phụ nữ.
Đương quy giúp hỗ trợ vào quá trình thay đổi nội tiết tố ở nữ, chữa các bệnh liên quan đến nội tiết, kinh nguyệt không đều. Đương quy còn giúp chữa bệnh về xương khớp, bệnh về da, xuất tinh sớm ở nam giới,…
Phân bố của cây đương quy
Sâm đương quy là giống cây bắt nguồn từ Trung Quốc, cây thích hợp mọc ở điều kiện môi trường ẩm ướt. Từ những năm 1960 giống cây này đã có mặt tại Việt Nam và thường phân bố ở vùng núi Tây Bắc như Lào Cai, Hà Giang, Hòa Bình. Ngoài ra, còn xuất hiện ở những vùng ven ngoại thành Hà Nội, khu vực Tây Nguyên như Đắc Nông, Lâm Đồng,…
Thành phần của đương quy
Bộ phần được sử dụng để làm các bài thuốc chữa bệnh của loại dược liệu này là phần rễ. Trong rễ của cây sâm đương quy có chứa nhiều thành phần hóa học khác nhau như acid hữu cơ, polyacetylen, coumarin, polysaccharide, sterol, brefeldin. Ngoài ra còn có acid amin và nhiều loại vitamin đặc biệt tốt cho sức khỏe con người như vitamin E, B1, B12,…
Trong thành phần của rễ cây đương quy cũng chiếm lượng lớn tinh dầu, chứa tới 0,26 – 0,42%. Hàm lượng tinh dầu có trong rễ cây giúp mang lại những công dụng dược lý đặc biệt giúp chữa bệnh và điều trị hiệu quả một số bệnh.
Để thu hoạch rễ đương quy mang lại năng suất và công dụng cao, người ta thường lựa chọn thu hoạch vào mùa thu trong năm. Sau khi thu hoạch đương quy về, phần lá sẽ được đem cắt bỏ và chỉ giữ lại phần rễ.
Trước khi mang đi chế biến thành các bài thuốc, rễ đương quy phải được đem rửa sạch, sao khô hoặc đem phơi khô để dùng lâu dài.
Tác dụng của sâm đương quy đối với sức khỏe con người
Sâm đương quy nổi tiếng là cây thảo dược quý hiếm và mang lại nhiều công dụng đối với sức khỏe con người. Một số công dụng tuyệt vời đã được y học nghiên cứu và phát hiện ra bởi cây đương quy như:
- Tác dụng trong việc tăng cường tuần hoàn não, giúp hoạt huyết dưỡng não. Đương quy có khả năng làm ức chế được sự kết tụ của tiểu cầu, điều trị viêm tắc tĩnh mạch và giúp hỗ trợ điều trị các vấn đề về huyết khối não.
- Cây dược liệu quý hiếm này còn được biết đến với công dụng giúp tăng cường hệ miễn dịch, bồi bổ sức khỏe, kích thích khả năng miễn dịch của cơ thể.
- Đối với phụ nữ, cây đương quy được coi như một loại sâm quý hiếm giúp điều tiết kinh nguyệt, giải quyết các vấn đề liên quan đến phụ khoa. Đương quy còn trị chứng đau bụng kinh, rối loạn kinh nguyệt, tắt kinh ở phụ nữ.
- Dược liệu quý hiếm xuyên quy giúp trị chứng táo bón, điều trị rối loạn tiêu hóa do tỳ hư khiến cho khí huyết kém.
- Ngoài những tác dụng trên thì cây dược liệu xuyên quy còn được biết đến với những bài thuốc giúp điều trị bệnh xương khớp và các bệnh về da. Những vết thương lở loét, sưng mủ ngoài da, đau nhức khi sử dụng xuyên quy điều trị sẽ nhanh chóng lành vết thương giúp tái tạo da mới nhanh hơn.
Cách dùng sâm đương quy
Để sử dụng xuyên quy hiệu quả, người dùng cần tìm hiểu kỹ công dụng và các bài thuốc giúp điều trị bệnh. Tham khảo cách dùng sâm đương quy hữu hiệu để mang lại lợi ích sức khỏe cho người sử dụng.
Sử dụng sâm đương quy để ngâm rượu
Đây là cách dùng được rất nhiều người thực hiện vì khá đơn giản và có thể thực hiện với rễ xuyên quy tươi hoặc loại rễ đã được sấy khô. Khi được ngâm trong rượu, dù để lâu ngày nhưng rễ xuyên quy trong rượu cũng sẽ không bị mất đi công dụng. Bạn hoàn toàn có thể bảo quản dễ dàng.
Bạn cần chuẩn bị rễ cây xuyên quy tươi hoặc khô cùng rượu nếp trắng được chưng cất cẩn thận không chứa cồn công nghiệp hay rượu pha chế. Chuẩn bị bình thủy tinh to tùy thuộc vào rễ sâm đương quy nhiều hay ít mà chuẩn bị bình cho phù hợp. Thông thường, mọi người nên sử dụng loại bình thủy tinh 5 lít để ngâm lâu và chứa được nhiều rượu hơn.
Khử trùng cho bình ngâm rượu thật sạch và hong khô rồi từ từ sếp xuyên quy vào bình. Sau khi xếp hết rễ xuyên quy vào bình bạn đổ rượu nếp nguyên chất đã chuẩn bị từ từ vào bình và đổ ngập hết rễ.
Nên bảo quản bình rượu nơi khô ráo, tránh ánh nắng mặt trời và sự tác động nhiệt mạnh từ môi trường. Ngâm trong khoảng từ 3 – 6 tháng sẽ có thể sử dụng.
Dùng đương quy sắc nước uống
Việc sử dụng đương quy sắc nước hoàn toàn có thể sử dụng dạng rễ tươi hoặc khô. Khi sử dụng đương quy khô bạn cần dùng khoảng 5 – 15g rễ và 2 bát nước lọc sạch. Rửa rễ cho sạch qua bụi bẩn rồi xếp vào nồi và cho nước vào đun cho đến khi sôi thì tiếp tục hạ lửa và đun ủ thêm 15 phút. Để nguội và sử dụng trong ngày để giúp tuần hoàn máu tốt, ngăn huyết khí ứ trệ.
Sử dụng đương quy ngâm cùng mật ong
Sở dĩ cây xuyên quy được gọi là sâm đương quy là bởi rễ cây cũng giống như nhân sâm. Bạn có thể dùng sâm đương quy ngâm với mật ong. Đây là bài thuốc giúp điều hòa khí huyết, chống rối loạn kinh nguyệt ở chị em phụ nữ, kháng viêm hiệu quả.
Bạn cần chuẩn bị rễ cây xuyên quy tươi, mật ong nguyên chất và bình thủy tinh to. Tùy vào lượng xuyên quy ngâm nhiều hay ít mà chuẩn bị mật ong tương ứng.
Bạn rửa sạch rễ xuyên quy để khô hoặc dùng khăn thấm khô rồi cắt thành từng lát mỏng để các chất nhanh hòa quyện cùng mật ong. Khử trùng sạch sẽ bình thủy tinh và hong khô. Sau đó xếp đương quy đã cắt lát vào bình và cho mật ong ngập.
Đối với xuyên quy ngâm mật ong cũng dễ dùng hơn so với ngâm cùng rượu hay sắc nước uống. Bạn đậy kín nắp bình thủy tinh và đặt ở nơi khô ráo tránh tác động mạnh từ môi trường hay ánh nắng mặt trời.
Nên bảo quản trong ngăn mát tủ lạnh để đương quy không bị hỏng làm ảnh hưởng đến thuốc. Ngâm trong vài tháng là có thể sử dụng được.
Những lưu ý khi sử dụng sâm đương quy
Bài thuốc từ xuyên quy giúp chữa được nhiều bệnh và hỗ trợ bồi bổ sức khỏe cho con người nhưng vì là dược liệu thiên nhiên nên vẫn có những lưu ý khi sử dụng. Người bệnh cần chú ý một số lưu ý khi sử dụng xuyên quy để tránh gặp phải những tác dụng phụ không mong muốn.
- Bài thuốc từ đương quy không phù hợp cho các trường hợp người bệnh bị đi ngoài phân lỏng hay tiêu chảy.
- Nếu đang sử dụng thuốc chống đông thì người bệnh tuyệt đối không được sử dụng đương quy để điều trị thời gian này.
- Mặc dù đương quy hỗ trợ cho hệ tiêu hóa, chống táo bón nhưng không phù hợp với bệnh nhân bị viêm loét đường tiêu hóa. Những người bị rối loạn đông máu hay tiểu đường cũng không nên sử dụng xuyên quy để điều trị bệnh.
- Dừng sử dụng nếu gặp phải bất kỳ triệu chứng bất thường nào như rối loạn cương dương, chán ăn, huyết áp thấp, rối loạn tiêu hóa, dị ứng,…
Mua sâm đương quy ở đâu
Tại Việt Nam, nếu muốn mua sâm đương quy bạn có thể tìm mua tại vườn trồng dược liệu ở những khu vực chuyên trồng loại cây thuốc này. Ngoài ra, bạn cũng có thể tìm mua tại các cửa hàng thuốc Đông y uy tín trên toàn quốc. Thông thường, khi mua tại các hiệu thuốc thì đương quy thường đã được sơ chế hoặc phơi khô để tiện cho quá trình chế biến và bảo quản.
Giá bán đương quy tươi khoảng 70 – 80.000 đồng/kg, còn giá bán cho các loại đương quy đã phơi khô từ khoảng 250.000 đồng/kg. Giá thành có thể thay đổi tùy thuộc vào quy trình bảo quản và chế biến của cơ sở sản xuất.
Tuy nhiên, để mua được đương quy đảm bảo về chất lượng bạn nên tìm hiểu kỹ về loại dược liệu quý hiếm này và chọn mua tại cơ sở quầy thuốc uy tín.
Với những thông tin bài viết đã chia sẻ về cây đương quy và tác dụng tuyệt vời cho sức khỏe mà dược liệu này mang đến, hy vọng bạn sẽ hiểu hơn về xuyên quy. Những bài thuốc từ xuyên quy cực kỳ hiệu quả cho sức khỏe con người, tuy nhiên bạn cũng nên sử dụng đúng cách và sử dụng theo chỉ định của chuyên gia.
