Diệp hạ châu được biết đến như một loại thảo dược quý được dùng để điều trị nhiều bệnh lý khác nhau. Tuy nhiên nếu bạn quá lạm dụng cũng có thể dẫn đến các tác dụng phụ không hay. Vì vậy trong bài viết này chúng tôi xin được chia sẻ một vài thông tin giúp bạn hiểu rõ hơn về đặc điểm, công dụng và cách dùng hiệu quả loại thảo dược này.
Tổng quan về đặc điểm của cây Diệp hạ châu
Diệp hạ châu tại Việt Nam còn được biết đến với nhiều tên gọi khác nhau như cây chó đẻ răng cưa, trân châu thảo, lão nha châu, cam kiềm, diệp hòe thái… Danh pháp khoa học của nó là Herba phyllanthi Urinariae, thuộc họ Thầu Dầu Euphorbiaceae. Dưới đây là những đặc điểm giúp bạn hiểu rõ hơn về loại cây này.
Đặc điểm hình thái
Đây là một loại thực vật thân thảo sống lâu năm, có chiều cao (chiều dài cây) khoảng 30cm. một số trường hợp phát triển tại vùng đất tốt có thể cao khoảng 60 – 70cm. Thân cây mọc thẳng đứng, có màu hồng đỏ và khá nhẵn.
Lá cây có hình bầu dục, mọc so le và xếp sát nhau thành hai dãy hai bên. Màu sắc của lá cây ở mặt trên có màu xanh lục và mặt dưới có màu xám. Cuống lá loại thảo dược này khá ngắn. Hoa của nó thường mọc ở kẽ lá với cuống hoa ngắn. Hoa đực và hoa cái có thể mọc trên cùng một cành.
Bạn có thể nhận biết hoa đực qua các đặc điểm như: Mọc thành cụm, có hoặc không có cuống, dính nhau ở gốc, địa mật có 6 tuyến. Còn hoa cái sẽ có các đặc điểm như mọc đơn độc ở phía dưới các cành, có hình mũi mác hoặc hình bầu dục. Các vòng nhụy rất ngắn, địa mật có hình vòng, phân thùy và xẻ đôi thành 2 nhánh uốn cong giống như hình trứng. Hoa của loại cây này thường nở vào giữa tháng 4 đến tháng 6.
Quả của loại cây này là quả nang, có hình hơi dẹt và thường mọc rủ xuống ở dưới lá. Quả có khía mờ, có gai. Bên trong quả có hạt hình 3 cạnh và thời gian cây ra quả là khoảng tháng 7 và tháng 11 hàng năm.
Đặc điểm phân bố
Diệp hạ châu xuất hiện ở các nước vùng nhiệt đới như Malaysia, Indonesia, Philippines, Ấn Độ, Thái Lan, Campuchia và Việt Nam. Ở nước ta loại cây này mọc hoang và hầu hết các tỉnh thành đều có. Phổ biến hơn cả là các tỉnh ở vùng đồng bằng, vùng ven biển, vùng trung du và miền núi. Bạn có thể bắt gặp nó ở các bãi đất hoang, ven bờ ruộng hoặc những vùng đất pha cát thường mọc rất nhiều.
Đặc điểm thu hái và bào chế
Bạn có thể thu hái loại cây này quanh năm và tất cả các bộ phận của cây đều có thể sử dụng để làm thuốc. Sau khi thu hái bạn cần rửa cho thật sạch, để ráo nước và cắt thành các khúc ngắn. Cây này có thể dùng tươi hoặc khô đều được. Nếu bạn dùng khô bạn có thể phơi trong bóng râm. Sau khi khô, bạn bảo quản bằng túi nilon kín khí hoặc lọ thủy tinh, đóng kín nắp. Bạn đặt tại nơi khô thoáng, tránh ẩm thấp tránh ánh nắng trực tiếp.
Đặc điểm về chủng loại
Có rất nhiều các loại cây Diệp hạ châu khác nhau trong tự nhiên. Ở nước ta có 3 loại phổ biến và thường được dùng làm thuốc, đó là:
- Diệp hạ châu đắng hay còn gọi là cây chó đẻ thân xanh. Thân màu xanh tươi, ít phân nhánh, phiến lá cây có màu xanh nhạt và ngắn, mỏng, có vị đắng khi nhai. Loại này có dược tính mạnh nhất và được dùng làm thuốc nhiều nhất.
- Diệp hạ châu ngọt hay còn gọi là cây chó đẻ thân đỏ. Thân cây có màu đỏ tươi, gốc cành có màu xanh đậm, cây có phân thành nhiều nhánh. Phiến lá cây có màu xanh hơi đậm, dài và dày hơn loại cây đắng. Cây có vị ngọt khi bạn nhai và thường được dùng làm trà pha nước uống.
- Cây Diệp hạ châu thân màu xanh đậm. Loại này có lá rời rạc, phiến lá hẹp và nhọn, không được sử dụng để làm thuốc.
Công dụng của cây Diệp hạ châu
Diệp hạ châu mang đến nhiều lợi ích khác nhau cho sức khỏe khi bạn sử dụng đúng cách. Từ xa xưa loại thảo dược này đã được ông cha ta sử dụng rất nhiều trong các bài thuốc Đông y.
Công dụng theo Đông y
Trong Đông y, loại được dùng làm thuốc chính là Diệp hạ châu đắng, có tính mát và quy vào 2 kinh Can và Phế. Theo đó loại thảo dược này mang đến các công dụng như: Minh mục, thanh can, thẩm thấp, lương huyết, giải độc, lợi tiểu. Ngoài ra còn có tán ứ, tiêu viêm, sát trùng, điều kinh, thông sữa, thông huyết mạch….. Vì vậy loại thảo dược này được ứng dụng để điều trị các tình trạng bệnh lý như:
- Điều trị các bệnh lý về gan như: Viêm gan virus, đau gan, xơ gan cổ chướng, suy gan do rượu, gan nhiễm độc, vàng da….
- Điều trị một số bệnh lý như tưa lưỡi, mụn nhọt, viêm da, chàm má, lở loét da, nổi mẩn đỏ….
- Điều trị bệnh về đường hô hấp như viêm họng, đau họng và làm giảm các triệu chứng ngứa rát cổ họng, ho.
- Điều trị một số bệnh lý sau sinh thường gặp như sản hậu, ứ huyết đau bụng, cam tích, đau mắt.
- Điều trị một số bệnh lý đường tiểu như nhiễm trùng đường tiểu, phù thũng, thông tiểu, sỏi thận, sỏi bàng quang.
- Điều trị một số bệnh lý ở đường tiêu hóa như viêm dạ dày, tiêu chảy, viêm ruột và kích thích cảm giác ăn ngon hơn.
Công dụng theo y học hiện đại
Đối với y học hiện đại đã có những nghiên cứu về các thành phần hóa học có trong cây Diệp hạ châu, những thành phần này đã được chứng minh mang đến các công dụng tích cực cho sức khỏe con người.
- Trong thành phần của loại thảo dược này có chứa các hoạt chất như triacontanal, phyllanthin và hypophyllanthin. Những hoạt chất này được chứng minh có tác dụng điều trị các bệnh về gan nhất là viêm gan virus.
- Loại thảo dược này có chứa rất nhiều các hoạt chất chống oxy hóa, Nhờ vậy có khả năng ngăn chặn hình thành các gốc tự do trong cơ thể. Sử dụng thường xuyên và đúng cách sẽ giúp hạn chế được những tổn thương cho các tế bào, tránh được một số bệnh lý hiệu quả.
- Điều này được chỉ ra từ một công trình nghiên cứu của Viện dược Việt Nam vào những năm 1987. Theo đó các thành phần có trong cây Diệp hạ châu có tác dụng trị mụn nhọt, viêm âm đạo rất tốt nhờ tính năng chống viêm, diệt khuẩn.
- Các thành phần của cây có khả năng làm giảm lượng acid tiết ra ở dạ dày từ đó bảo vệ được dạ dày tốt hơn. Nó hỗ trợ cải thiện tình trạng viêm loét dạ dày rất tốt khi bạn dùng đúng cách.
- Đối với những người bị tiểu đường, sử dụng thảo dược này có tác dụng kiểm soát đường máu rất tốt. Nó giúp hạn chế tối đa việc hấp thụ đường qua ăn uống và cải thiện glucose hiệu quả.
- Ngăn cản sự hình thành các tinh thể calcium oxalate gây sỏi thận. Đồng thời hỗ trợ đào thải sỏi thận ra ngoài thông qua các tác động đến đường tiết niệu.
- Hoạt chất polyphenol có trong loại thảo dược này giúp ngăn chặn sự xâm nhập của các tế bào gây ung thư như ung thư phổi, ung thư vú di căn…
- Hàm lượng acid gallic, ester ethyl và hỗn hợp steroid có trong thành phần của cây có tác dụng giảm đau.
- Hoạt chất alkaloid giúp chống co thắt cơ vân và cơ trơn, giúp lợi tiểu hiệu quả.
- Giúp tăng cường hệ miễn dịch và cải thiện các bệnh đường hô hấp như viêm phế quản, hen phế quản, lao. ho….
- Có khả năng kích thích trung tiện, giúp ăn ngon, điều trị các bệnh rối loạn đường tiêu hóa, viêm đại tràng.
Cách sử dụng Diệp hạ châu cho từng loại bệnh lý
Với mỗi bệnh lý khác nhau, cách sử dụng Diệp hạ châu cũng sẽ khác nhau. Dưới đây là hướng dẫn chi tiết một số cách dùng loại thảo dược này cho từng bệnh mà bạn có thể tham khảo.
Cách dùng chữa xơ gan cổ trướng
Bạn cần chuẩn bị 100g Diệp hạ châu đem sắc với nước. Lần đầu sắc với 3 bát nước và đun cho đến khi nước cạn còn 1 bát thì tắt bếp chắt lấy nước. Tiếp theo các lần 2 bạn tiếp tục đun với 2 bát nước và đun khi còn 1 bát nước thì gạn lấy nước. Lần 3, 4 thực hiện tương tự như lần 2.
Sau đó bạn lấy 4 bát nước vừa sắc được trộn chung lại với nhau, bỏ thêm khoảng 100g đường đun cho đến khi nước sôi thì tắt bếp. Dùng nước này chia làm 6 lần uống hết trong ngày. Thực hiện cách này đều đặn khoảng 30 – 40 ngày bạn sẽ thấy tình trạng xơ gan cổ trướng được cải thiện.
Cách dùng chữa bệnh suy gan
Bạn chuẩn bị khoảng 200g Diệp hạ châu, 20g cam thảo đất sắc chung với một lượng nước vừa phải. Sau khi đun sôi nhỏ lửa khoảng 30p bạn tắt bếp và chia nước làm 3 lần uống hết trong ngày.
Cách dùng hỗ trợ điều trị viêm gan do virus
Với cách này bạn chuẩn bị khoảng 10g Diệp hạ châu, 5g nghệ vàng và sắc với nước 3 lần. Cách thực hiện như sau:
- Lần 1 bạn sắc với 3 bát nước đun sôi nhỏ lửa cho đến khi nước cạn còn 1 bát thì tắt bếp và gạn lấy nước.
- Lần 2 bạn sắc với 2 bát nước đun cho đến khi nước cạn còn khoảng ½ bát thì gạn lấy nước.
- Lần 3 thực hiện tương tự như lần 2 đã làm trước đó.
- Cuối cùng bạn hòa chung số nước vừa thu được sau mỗi lần đun lại với nhau, cho thêm 50g đường và tiếp tục đun sôi thì tắt bếp.
- Bạn chia nước này làm 4 phần dùng để uống 4 lần và uống hết trong ngày.
Cách sử dụng để chữa mụn nhọt, viêm da
Đối với mụn nhọt, viêm da, bạn chỉ cần lấy một nắm lá Diệp hạ châu đem giã nát cùng với một ít muối hạt. Sau đó bạn bạn cho thêm nước vào đun sôi rồi uống và lọc lấy bã đắp lên vùng da bị viêm và có mụn nhọt. Cuối cùng rửa lại bằng nước sạch và lau khô da.
Cách dùng để chữa sỏi thận, sỏi mật
Đối với bệnh lý này bạn cần chuẩn bị khoảng 24g Diệp hạ châu đem sắc với nước dùng để uống hàng ngày. Nếu như có tình trạng đau bụng bạn có thể thêm một lát gừng tươi hoặc hậu phác để sắc cùng. Để ngăn chặn tái phát bệnh, thỉnh thoảng bạn có thể lấy khoảng 8 – 10g loại thảo dược này để sắc uống.
Cách dùng chữa trị bệnh sốt rét
Để thực hiện bạn cần khoảng 8g Diệp hạ châu, 10g mỗi loại hà thủ ô, lá mãng cầu tươi, thường sơn, dây gớm. Ngoài ra còn có 4g mỗi loại hạt cau, dây cóc, ô mai. Sau đó bạn đem tất cả sắc với khoảng 600ml nước. Sau đó bạn chia nước làm 2 phần uống 2 tiếng trước cơn sốt rét.
Cách sử dụng để chữa mề đay
Với cách này bạn dùng Diệp hạ châu tươi, rửa sạch và giã nát rồi đắp trực tiếp lên vùng có nốt mề đay. Hoặc bạn có thể lấy khoảng 10 – 15g Diệp hạ châu khô sắc với nước uống hàng ngày.
Cách sử dụng để trị chứng ăn không ngon, sốt, đau bụng
Bạn cần chuẩn bị 1g Diệp hạ châu, 2g nhọ nồi, 1g xuyên tâm liên, tất cả đều là tươi, sau đó rửa sạch, phơi khô dưới bóng râm. Khi các loại thảo dược này đã khô bạn đem chúng tán thành bột. Cuối cùng lấy bột này sắc với nước, chia làm 3 lần uống hết trong ngày.
Cách sử dụng Diệp hạ châu để giảm cân
Để giảm cân giữ dáng bạn chỉ cần chuẩn bị khoảng 100g Diệp hạ châu. Sau đó mang sắc với 2 lít nước dùng để uống đều trong khoảng 20 – 30 ngày. Bạn chú ý kết hợp với chế độ ăn uống hợp lý sẽ nhận thấy cân nặng giảm đi đáng kể.
Một số điều bạn cần lưu ý khi sử dụng Diệp hạ châu
Đây là thảo dược mang lại rất nhiều lợi ích cho sức khỏe. Tuy nhiên quá trình sử dụng bạn cũng cần lưu ý một số vấn đề bởi nếu không có thể dẫn đến các tác dụng phụ không hay.
- Chỉ sử dụng trong một khoảng thời gian nhất định đối với những người có bệnh lý theo hướng dẫn của người có chuyên môn.
- Sử dụng thời gian dài khiến cho chức năng gan và thận bị ảnh hưởng do phải đào thải quá mức, làm lạnh gan, tăng tiết mật.
- Nên phối hợp loại thảo dược này với các loại cây khác để dung hoàn bớt tính mát của nó.
- Người tỳ vị hư hàn không nên dùng vì sẽ khiến tình trạng này nặng hơn.
- Những người có huyết áp thấp cũng không nên dùng loại cây này vì dễ gây các tác dụng phụ như nôn mửa, chóng mặt.
- Không nên dùng cho trẻ em bởi có thể gây ngộ độc.
- Đối với phụ nữ mang thai không nên dùng loại thảo dược này bởi nó dễ dẫn đến sảy thai.
Diệp hạ châu giá bao nhiêu, mua ở đâu tốt?
Hiện nay giá Diệp hạ châu dao động trên thị trường là khoảng 150.000 đồng đến 200.000 đồng tùy thuộc vào từng loại và địa chỉ bán. Ngoài loại khô thì còn có Diệp hạ châu bào chế dạng túi trà lọc. Loại này được bán với giá giao động khoảng 40. 000 đồng đến 50. 000 đồng một hộp.
Bạn có thể tìm mua thảo dược này tại các quầy thuốc Đông y hoặc thuốc Nam. Lưu ý chọn những địa chỉ uy tín hoặc tìm đến các thầy thuốc có tiếng để mua để tránh mua phải loại pha tạp không đảm bảo.
Trên đây là một số thông tin về cây Diệp hạ châu mà bạn đọc có thể tham khảo. Lưu ý khi cần dùng bạn nên tham khảo ý kiến của những người có chuyên môn để đảm bảo an toàn, tránh các tác dụng phụ không hay.
Nguồn bài viết: Chân Nguyên
